Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Malikâne Sistemi
Malikâne sistemi, İltizamların ömür boyu yani kaydı hayat şartıyla verilmesidir. XVIve XVII. yüzyılların nakit ihtiyacını karşılamanın yöntemi iltizam gibi görünse de, 1695yılında yayımlanan bir ferman ile 18. yüzyılda mukataalar malikâneye dönüştürülmesine izinverilmişti.
Malikâne sisteminde mukataaların gelirleri, muaccele ve müeccele adı verilen iki farklı ödeme şekli ile satışa çıkarılmıştı. Muaccele; satış sırasında ödenen peşin miktardı. Müeccele ise her yıl ödenecek taksite verilen addı. Yani; malikâne sistemi, devletin nakit ihtiyacını hem satışta hem de her yıl dönüşümlü olarak yıl başına almasını sağlayarak nakdi gelirleri arttıracak açık arttırma usulüyle satışı gerçekleştirilen bir sistem olarak düşünülmüştü. Sistemin gayesi, ihdasını ilân eden fermanın da tespit ve ifade ettiği gibi, sıksık değişen mültezimlerin mümkün olduğu kadar fazla kâr sağlamak uğruna tahrip ettiği vergi kaynağını ihya ve idame etmek üzere değişmez bir mültezimin tasarrufuna bağlamaktı.
11
Müzayede usulü, ilk olarak İstanbul’da ortaya çıkmış, daha sonra taşraya yayılmıştı.Müzayede, devlet en düşük muaccele miktarını belirleyip, malikâne sahibi olmak isteyen müteşebbislerden en yüksek teklifi verene satışı şeklinde gerçekleştiriliyordu. Satış için görevli memura bildirilen meblağlar, kayıt altına alınıyordu ve sonuç ilanen açıklanıyordu. Eğer müzayede de asgari meblağ karşılanmamışsa, satış gerçekleşmiyordu ve devlet satışı yeni bir müzayede ile devam ettiriyordu.
Satışa çıkarılmış mukataalar, yıllık hâsılatı düşük olan mukataalar olarak başlangıçta görülse de, arkasında yatan neden farklıydı. Geliri az olan mukataalara talep yoğun olacağı için, hazine, mümkün olduğu kadar geniş alıcı kitlelerine ulaşarak malikâne piyasasına alıcı kazandırmayı hedeflemişti.
12
Bir başka neden ise, iltizam usulünün tahrip ettiği tarım kesiminde başlamış olmasıydı. Çünkü padişah hasları olan zirai toprakların hâsılatının tahsilişi özellikle güney eyaletlerinde vali, muhassıl, voyvoda vs. lere iltizama veriliyordu. Onlarda görevi ayrı mültezimlere vermesi ve kısa yoldan kar sağlama isteği nedeniyle köylünün zarara uğratılması oluşan bir durumdu. Köylüyü içine düştüğü bu kısa süreli kâr sağlama kapitalizminden kurtarmak için malikâne ideal bir sistem olarak düşünülmüştü.
1
Müzayede de muaccele teklifini en yüksek yapan kişiye satış yapılmasının ardındanverilen bir berat ile mukataanın vergi ile ilgili hakları o kişinin eline geçmiş olsa da bir takımidari ve inzibatî hakları da oluyordu. Bu durumda mültezimlere sadece kadılar karışabilecekve bu da vergi kaynağını topladığı bölgede mültezime oldukça geniş haklar sağlayacaktı.
14
Malikâneler kayd-ı hayat şartıyla verildiği için, babadan oğula geçmezdi. Onun yerineöldüğünde tekrar ihale yapılır ve yeni bir müzayede ile satışı gerçekleşirdi. Beratın üzerinekonan mahlûl ibaresi, mültezim öldükten sonra oğlunun mukataaya sahip olma hakkınıelinden almıştı. Bunun dışında, Malikâne sahibi, dilediğinde mukataayı serbestçesatabilecekti. Eğer malikânecinin sattığı kişi de ölürse, yine devlet mukataaya el koyupyeniden müzayede yapma hakkına sahipti.
Devamı için üst menü > dosya içerik bölümümüzden PDF dosyasını indiriniz.
KAYNAKÇA
Barkey, Karen,
Empire of Difference The Ottomans in Comperative Perspectives,
CambridgeUniversity Press, (New York: 2008)Barkey, Karen,
Farklılıklar İmparatorluğu Osmanlılar, Versus Kitap, (İstanbul:
2011)
Genç,
Mehmet,
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, (İstanbul:
2000)Cezar, Yavuz,
Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi, Alan Yayıncılık, (İstanbul:
1986)
Tabakoğlu,
Ahmet,
Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları,(İstanbul: 1985)
Tarih: 2020-05-16 09:15:19 Kategori: Osmanlı İmp
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Malikane Sistemi Nedir
Malikâne sistemi, İltizamların ömür boyu yani kaydı hayat şartıyla verilmesidir. XVIve XVII. yüzyılların nakit ihtiyacını karşılamanın yöntemi iltizam gibi görünse de, 1695yılında yayımlanan bir ferman ile 18. yüzyılda mukataalar malikâneye dönüştürülmesine izinverilmişti.
Malikâne sisteminde mukataaların gelirleri, muaccele ve müeccele adı verilen iki farklı ödeme şekli ile satışa çıkarılmıştı. Muaccele; satış sırasında ödenen peşin miktardı. Müeccele ise her yıl ödenecek taksite verilen addı. Yani; malikâne sistemi, devletin nakit ihtiyacını hem satışta hem de her yıl dönüşümlü olarak yıl başına almasını sağlayarak nakdi gelirleri arttıracak açık arttırma usulüyle satışı gerçekleştirilen bir sistem olarak düşünülmüştü. Sistemin gayesi, ihdasını ilân eden fermanın da tespit ve ifade ettiği gibi, sıksık değişen mültezimlerin mümkün olduğu kadar fazla kâr sağlamak uğruna tahrip ettiği vergi kaynağını ihya ve idame etmek üzere değişmez bir mültezimin tasarrufuna bağlamaktı.
11
Müzayede usulü, ilk olarak İstanbul’da ortaya çıkmış, daha sonra taşraya yayılmıştı.Müzayede, devlet en düşük muaccele miktarını belirleyip, malikâne sahibi olmak isteyen müteşebbislerden en yüksek teklifi verene satışı şeklinde gerçekleştiriliyordu. Satış için görevli memura bildirilen meblağlar, kayıt altına alınıyordu ve sonuç ilanen açıklanıyordu. Eğer müzayede de asgari meblağ karşılanmamışsa, satış gerçekleşmiyordu ve devlet satışı yeni bir müzayede ile devam ettiriyordu.
Satışa çıkarılmış mukataalar, yıllık hâsılatı düşük olan mukataalar olarak başlangıçta görülse de, arkasında yatan neden farklıydı. Geliri az olan mukataalara talep yoğun olacağı için, hazine, mümkün olduğu kadar geniş alıcı kitlelerine ulaşarak malikâne piyasasına alıcı kazandırmayı hedeflemişti.
12
Bir başka neden ise, iltizam usulünün tahrip ettiği tarım kesiminde başlamış olmasıydı. Çünkü padişah hasları olan zirai toprakların hâsılatının tahsilişi özellikle güney eyaletlerinde vali, muhassıl, voyvoda vs. lere iltizama veriliyordu. Onlarda görevi ayrı mültezimlere vermesi ve kısa yoldan kar sağlama isteği nedeniyle köylünün zarara uğratılması oluşan bir durumdu. Köylüyü içine düştüğü bu kısa süreli kâr sağlama kapitalizminden kurtarmak için malikâne ideal bir sistem olarak düşünülmüştü.
1
Müzayede de muaccele teklifini en yüksek yapan kişiye satış yapılmasının ardındanverilen bir berat ile mukataanın vergi ile ilgili hakları o kişinin eline geçmiş olsa da bir takımidari ve inzibatî hakları da oluyordu. Bu durumda mültezimlere sadece kadılar karışabilecekve bu da vergi kaynağını topladığı bölgede mültezime oldukça geniş haklar sağlayacaktı.
14
Malikâneler kayd-ı hayat şartıyla verildiği için, babadan oğula geçmezdi. Onun yerineöldüğünde tekrar ihale yapılır ve yeni bir müzayede ile satışı gerçekleşirdi. Beratın üzerinekonan mahlûl ibaresi, mültezim öldükten sonra oğlunun mukataaya sahip olma hakkınıelinden almıştı. Bunun dışında, Malikâne sahibi, dilediğinde mukataayı serbestçesatabilecekti. Eğer malikânecinin sattığı kişi de ölürse, yine devlet mukataaya el koyupyeniden müzayede yapma hakkına sahipti.
Devamı için üst menü > dosya içerik bölümümüzden PDF dosyasını indiriniz.
KAYNAKÇA
Barkey, Karen,
Empire of Difference The Ottomans in Comperative Perspectives,
CambridgeUniversity Press, (New York: 2008)Barkey, Karen,
Farklılıklar İmparatorluğu Osmanlılar, Versus Kitap, (İstanbul:
2011)
Genç,
Mehmet,
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, (İstanbul:
2000)Cezar, Yavuz,
Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi, Alan Yayıncılık, (İstanbul:
1986)
Tabakoğlu,
Ahmet,
Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları,(İstanbul: 1985)
Tarih: 2020-05-16 09:15:19 Kategori: Osmanlı İmp
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx